Reinhard Mey

Den 16. juli 1994 sat eg heime hjå foreldra mine på Sunnmøre og underheldt meg med parabolen. Kanalslalåmen førte meg til Bayerischer Rundfunk og ein konsert der eg fekk med meg slutten på ei vise med ein rundbrilla og lettare ubarbert fyr som song:

Wann ist Frieden, endlich Frieden,
Wann ist Frieden, endlich Frieden und all das Elend vorbei!
Wann ist Frieden, endlich Frieden,
Wann ist Frieden, endlich Frieden und das Ende der Barbarei!

Ei veke seinare var eg tilbake på nett og spurde meg føre der. Reinhard Mey, var svaret, han ser slik ut! Sidan då har eg kjøpt CD-ar frå Amazon, med eit opphald den tida EMI laga ikkje-CD-ar med innebygde feil (avspelingssperre), men no lagar dei CD-ar igjen.

Tekstane til Reinhard Mey er svært varierte, og handlar om det meste mellom himmel og jord, til dømes familien hans, krig og fred og sånt, urettferd, bakendar (altså kroppsdelen under ryggen), kjøkenet, alder, Berlin, kjærleik, politikarar, galskap, glede, einsemd, venskap, karakterbøker med forfalska foreldreunderskrift, blekkslagarar, mordarar, grasklipparar… Ja, og sjølvsagt flyging. Den mest kjende visa hans er Über den Wolken (Over skyene), og ein av studentane mine har sagt at ho nesten er å rekne som nasjonalsong.

Mey vart fødd i Berlin i 1942, og sidan han platedebuterte med visa Ich wollte wie Orpheus singen i 1967, har han produsert rundt eit halvt tusen songar. Han nektar konsekvent å verte sponsa, og han nektar òg å ta imot ordrar frå plateselskapet: Han vil vere seg sjølv, fullt ut og utan å få noko pressa ned over hovudet sitt. Ei nidvise om plateselskapet (Noch ein Lied) var resultatet då dei ville ha han til å presse ut éi ekstra vise til den nye plata i si tid.

Eg har i årevis ynskt å reise på Reinhard Mey-konsert. I desember 2007 oppdaga me at hausten 2008 skulle han på turné gjennom Tyskland, Sveits og Austerrike. Det var knapt billettar å oppdrive, men på den tredje siste konserten, Salzburg 16. november, var det framleis nokre få ledige sete.

Billettar vart kjøpte sporenstreks, og dei kom med DHL. Dette ville kome til å vere heilt på tampen av haustsemesteret, men i god tid før eksamen. Fire av mine 25 statlege feriedagar vart dermed plasserte i november, med von om at det skulle gå greitt.

Reinhard Mey i Salzburgarena 16.11.2008

Elleve månader gjekk, og 14. november på ettermiddagen reiste fru Judith og eg sørover, overnatta på Gardermoen, tok flyet vidare til Wien neste dag, U-Bahn til Westbahnhof og tog til Salzburg. Me fekk sett litt av byen før me sovna, stod opp og såg diverse Mozart-hus, før me vende nasane mot Salzburgarena sundag i 19-tida.

Der var det stappfullt, nokre uheldige sjeler stod utanfor med plakatar om at dei ville kjøpe billettar, drosjesjåføren føreslo å selje våre for 1000 euro pr. billett, men nei takk, desse billettane ville me ha sjølve!

Klokka 20 sat me der, 2500 menneske, og inn kom Reinhard Mey og stod åleine med gitaren sin på den store, svarte scena.

Eg skal ikkje utdjupe for mykje om den fantastiske konserten, om talentet hans, om den store spennvidda i tekstar og musikalsk uttrykk. Eg skal berre skrive dette:

Tenk, her har me ein vidgjeten visesongar som fleire titals millionar av menneske i nabolanda våre i sør har hatt eit forhold til i over førti år. Her har me nydelege og vakre melodiar med kloke, humoristiske, beiske og skjemtsame tekstar. Her har me ein komponist som meistrar varierte musikalske sjangrar og ein lyrikar som meistrar alle slags humør, her har me ein samfunnsrefsar og svært dyktig underhaldar. Her har me rett og slett (etter mi ikkje heilt objektive meining) verdas beste visesongar – og så er det nesten ingen her i Noreg som har høyrt om han.

Kvifor ikkje det? Fordi norsk radio og fjernsyn ikkje speler musikken hans. Norsk radio og fjernsyn speler nesten berre engelskspråkleg musikk (om det ikkje er norsk). Og Reinhard Mey syng på tysk. Då er det ikkje hjelp i bra musikk eingong. Er det ikkje på engelsk, kan det visst vere det same.

Lilienthals Traum:

51er Kapitän:

Viertel vor sieben:

Read Full Post »

Sjølvvald syntaks

Svært mange studentar spør meg om dei på EXFAC0003-eksamen kan bruke den syntaksen som dei har lært på nordisk. Eller tysk. Eller fransk. Spansk. Engelsk. Svaret er nei, og så kjem spørsmålet om kvifor. (Sjå til slutt i bloggposten om korleis ein likevel kan bruke slike kunnskapar med stort hell på EXFAC-eksamen.) Det eg skriv her, gjeld syntaks fordi det er det eg har fått spørsmål om, men det er like aktuelt også for andre disiplinar.

Den fyrste grunnen til at eg seier nei, er at EXFAC0003 rett og slett ikkje er ein del av nordiskstudiet. Emnet er heller ikkje ein del av tyskstudiet, franskstudiet osb. Det er altså irrelevant kva som er pensum på andre fag som ein måtte studere. Skulle ein bruke t.d. nordisk-syntaksen på EXFAC0003, ville det vere som om eg studerte nordisk, men ynskte å halde meg til tyskpensum. Når studentar fortel om kor mykje arbeid det ligg i å lære begge tilnærmingane (altså både EXFAC-tilnærminga og den meir avanserte tilnærminga frå det vanlege språkstudiet), illustrerer det godt som noko at dei ulike tilnærmingane ikkje er ekvivalente, og at dei aktuelle eksamenane fortener sine respektive studiepoeng. Alternativet ville jo vere at studentane ikkje fekk full utteljing i oppteninga av studiepoeng pga. for stor fagleg overlapping.

I halen på dette kjem eit anna moment: Dette er eit innføringskurs, og lærestoffet ligg til grunn for slikt som ein lærer på ulike språkspesifikke studium. Dette er altså grunnkunnskap, der ein skal vise at ein kan t.d. skilnaden på form og funksjon, at ein veit å identifisere eit indirekte objekt, osb. Eigentleg er det ein repetisjon (og ei utdjuping) av det som ein lærte i grunnskulen, og som ein rett og slett må kunne for å forstå skikkeleg det som ein lærer på dei andre språkstudia. Om ein presenterer ein syntaktisk analyse etter modell frå eit vilkårleg språkstudium, har ein ikkje naudsynleg demonstrert at ein kan desse grunnleggjande og heilt allmenne tinga.

Ein tredje grunn er i slekt med dei to fyrste: Desse ulike modellane som er i bruk på ulike språkstudium, fokuserer på ulike sider ved syntaksen. Innanfor generativ syntaks er det t.d. visse tradisjonar for å fokusere på dei formelle sidene ved analysen. EXFAC-studentar som har brukt fagspesifikke tilnærmingar i staden for den meir allmenne frå EXFAC-pensum, har svært ofte ikkje svart skikkeleg på oppgåva, fordi dei t.d. har gløymt å modifisere tilnærminga si til også å inkludere den funksjonelle analysen som det var spurt etter. Dette er også ein relevant illustrasjon på konklusjonen frå førre punkt.

Mykje av det eg har skrive over, handlar nettopp om at studentane skal svare på eksamensoppgåva: Det inneber naudsynleg at studentane må forhalde seg til det som er pensum for den aktuelle eksamenen. Men for det fjerde inneber dette også at eksamensoppgåva må vere utforma slik at alle studentane på kurset kan svare på oppgåva. Det er ikkje sikkert at ein student som studerer fag X, vil vere i stand til å svare på ei oppgåve som er utforma slik at ein student med bakgrunn frå fag Y kan bruke fag Y sin analysemodell. På eit slikt innføringsemne må det altså leggjast til grunn at alle studentane faktisk vert prøvde i det same på eksamen. (Og det er difor det er eitt felles pensum for alle studentane på kurset.)

Ein femte grunn som heng saman med den førre, er at å opne for at alle skal få bruke sin eigen modell, på tvers av pensum og det som skal prøvast på eksamen, det ville vere å invitere til at ulike studentar skal vurderast etter ulike kriterium under sensuren. Dette ville vere svært urettvist mot studentane.

Ein sjette grunn er at min eigen kompetanse som faglærar heller ikkje strekk til: Eg kan ikkje alle desse ulike tilnærmingane som vert brukte på alle dei spesifikke språkstudia. Og om eg var skikkeleg kompetent i den eine av dei, ville det då ikkje (jf. førre punkt) vere urettvist om eg på den måten i praksis skulle favorisere dei studentane som tilfeldigvis kan den same meir avanserte modellen?

Og då kjem me tilbake til den fyrste grunnen: EXFAC0003 er ikkje ein del av nordiskstudiet, tyskstudiet, engelskstudiet osb.

* * *

Det er rett at eg ved tidlegare høve har tillate folk å bruke dei syntaktiske modellane som dei har lært på dei ulike språkspesifikke studia. Når eg ikkje lenger tillèt det, kjem det nettopp av at det oppstod slike problem som eg nemner over: Dei få studentane som brukte dei meir avanserte modellane, svarte ofte ikkje på meir enn halve oppgåva (og knapt nok det), men svarte altså i staden på slikt som det ikkje var spurt om, og som heller ikkje var noko som studenten skulle prøvast i.

Dermed skjedde dette på måtar som ikkje eingong plasserte den grunnleggjande kunnskapen i ein samanheng, fordi samanhengen kanskje var der, men ikkje det som eventuelt skulle plasserast i ein slik samanheng. (Karakterforklaringane snakkar om å «plassere kunnskapene inn i en sammenheng».) Dei demonstrerte praktisk dugleik i det å setje opp ein eller annan slags syntaktisk trestruktur, men dei demonstrerte ikkje at dei hadde fagleg innsikt i dei heilt grunnleggjande tinga som denne eksamenen skulle prøve dei i.

* * *

Difor, altså: Nei, på eit innføringsnivå som dette tillèt eg ikkje lenger at ein legg til grunn heilt andre analysemodellar enn det som studentane skal få prøvd kompetansen sin i. Men det som derimot er heilt OK, er å sjå pensummodellen i lys av ein annan modell, eller motsett, og på den måten demonstrere at ein verkeleg kan stoffet. Slik er det anten det gjeld syntaks eller noko anna. Det er heilt OK å drøfte veikskapane i den modellen som pensum legg til grunn, ved hjelp av kunnskapar frå dei spesifikke språkstudia eller frå kva som helst som ein har relevant kompetanse i. Det ville i tilfelle gå rett inn i vilkåra for ein A (fagspesifikk karakterforklaring for lingvistikk, fonetikk og swahili):

Høyt kunnskapsnivå. Svært god teoretisk innsikt og, i emner der det er relevant, svært gode praktiske ferdigheter. Kan plassere kunnskapene inn i en sammenheng. Kan bruke kunnskapen til selvstendig og kritisk drøfting og refleksjon over forklaringer, tolkninger og sammenhenger.

Read Full Post »

Ikkje svarframlegg

Den siste tida er det fleire studentar på exfac-emnet i språk og litteratur som har teke kontakt med meg og spurt om det vil verte lagt ut svarframlegg for dei oppgåvene som vart brukte på gruppetimane i lingvistikk. Svaret er nok nei. Desse oppgåvesetta vart utforma innanfor dei tildelte rammene for øvingstimar i ordinær undervisning, og innanfor gjeldande normer er det ikkje tidsmessige eller økonomiske ressursar til å utarbeide eit skriftleg opplegg med svarframlegg i tillegg. Eller sagt på ein annan måte: EXFAC0003 er finansiert som eit vanleg universitetskurs med førelesingar og øvingstimar, og det er ikkje sett av ressursar til nettbaserte opplegg.

Eg la ut oppgåvesetta til nedlasting som eit tilbod særleg til dei som ikkje kom på gruppetimane, språkkollegaen min har gjort det same for fonetikk, men skriftlege svarframlegg er noko som eventuelt måtte ha vorte utforma på fritida vår. Og slike svarframlegg er dessverre ikkje gjorde i ei handevending.

Fortvil likevel ikkje. Det er klart at det ville ha vore kjekt å ha eit svarframlegg å sjå på, men det viktigaste er å oppdage for seg sjølv kva som er vanskeleg. Oppdagar ein dette, kan ein lese seg fram til resten i pensumboka, i alle fall for lingvistikk. Fonetikk er mykje meir praktisk orientert, og det er vanskeleg å lese seg fram til alt, så gruppetimane vart i stor grad brukte til øvingar i transkripsjon.

Read Full Post »

Pensum

Emneportefølje og studieplanar skulle leggjast om. Dermed måtte også pensum leggjast om.

Ei av utfordringane med fonologipensum er at nokre bøker som elles kunne ha vore aktuelle, bruker eit amerikansk lydskriftsystem, APA, i staden for IPA. Studentane har gjerne korkje lært fonetikk eller fonologi før, og det ville vere dårleg gjort å lære dei opp i APA samstundes som mange av dei lærer IPA på EXFAC-kurset.

På innføringsemnet i språkvitskap i haust (LING1105) fekk kvar disiplin tildelt 6 førelesingar (12 timar etter førelesingsbudsjettet + 3 timar etter øvingsbudsjettet), og i fonologi brukte me Francis Katamba si klassiske bok An Introduction to Phonology, med vekt på kap. 1–9, saman med Gjert Kristoffersens fonologikapittel frå Nordgårds innføringsbok frå 1998. Katamba-boka var sterkt forseinka frå forlaget, men på siste førelesing kunne eg seie ifrå om at no var boka komen.

Dei fyrste førelesingane gjekk med til føregriping/repetisjon og utdjuping av slikt EXFAC-stoff som trengst som generell bakgrunn: artikulatorisk fonetikk (og litt akustisk), fonetisk transkripsjon og strukturalistisk fonologi (fonemanalyse). (På det tidspunktet hadde det enno ikkje vore fonetikkførelesingar på EXFAC, og dei studentane som hadde EXFAC frå før, hadde trass alt berre fått sju timar til saman med fonetikk og fonologi, medrekna oppsummeringstimen.) Deretter kom SPE-fonologi som generell innføring i generativ tankegang (herunder også ein heil haug med binære trekk), og så litt om stavingar og tonelag.

Studentkullet fekk lov til å vere prøvekaninar for det nye opplegget, og har vore veldig snille og uthaldande. På framhaldskurset LING1112 til våren vert det òg litt eksperimentering, men no veit eg i alle fall kva me gjekk gjennom i haust, så eg veit kva som er å byggje på. Pensumskjemaet må fyllast ut i dag, og eg har landa på å bruke Understanding Phonology av Gussenhoven og Jacobs som hovudbok, kanskje med Generative Phonology av Iggy Roca som tilrådd litteratur. Fokus vil i hovudsak liggje på autosegmental fonologi (herunder litt metrisk og kanskje litt trekkgeometri). Nokre av studentane i haust har uttrykt interesse for å lære noko om Trondheimsmodellen for norsk intonasjon, og så bør me vel sjå om det vert plass til litt optimalitetsteori og kanskje litt leksikalsk fonologi.

Read Full Post »

Hei

Denne bloggadressa var visst ledig. Skal tru kva eg kjem til å skrive om. Skal tru om eg kjem til å halde meg til e-infinitiv eller a-infinitiv. Hm. Sunnmøring med eit snev av heimlengt (e-infinitiv) som har skrive med a-infinitiv sidan ca. 1994, dette vert ikkje lett.

Read Full Post »