Eit hjartesukk om mysteriet med framandfolk i kjellaren

Det var ein tanke meir rotete i kjellarbua enn vanleg.

Det vart nokre handverkaruhell i året som gjekk etter brannen. Somme har vore litt morosame, som då laussokkelen til kjøkeninnreiinga vart tapetsert fast til veggen slik at vi ikkje fekk inn oppvaskmaskina. Andre uhell har vore meir mystiske.

Med eit naudskrik: Noko smelta, noko overlevde.

Rett etter brannen fekk vi berga ned parabolen, som deretter stod lagra pent og pynteleg på ei avis oppå noko kjøkenutstyr i kjellarbua. Parabolen hadde vorte eit døme på det å overleve med eit naudskrik. Han var godt sota på baksida då vi vaska han i fjor sommar, for å seie det sånn.

Etter den tidlegare omtalte heimflyttinga i fjor haust stod parabolen framleis lagra i kjellarbua medan vi venta på å få ein vegg å hengje han opp på. I mellomtida oppdaga vi at det hadde vore folk der nede. Ryktet kunne fortelje om røyrleggjarar, og det har då også vorte arbeidt med røyr der.

Tung kasse med papir oppå parabolparaplyen og LNB-ane.

Så einkvan hadde låst opp døra for røyrleggjarane, og så flytta sjølvsagt arbeidsfolket litt på tinga våre for å kome til der dei skulle. Mellom anna flytta dei på parabolen og la ei tung kasse med papir oppå sidemataren og LNB-ane slik at parabolparaplyen over desse sprakk. Han kosta berre nokre hundrelappar, så nokon katastrofe var det ikkje. Dei tok også den vesle minikomfyren (bakaromn + mikro, sånn som ein ikkje får tak i lenger), og la denne på høgkant på betonggolvet slik at han vart oppskrapa på sida.

Irriterande, men korleis gjekk det til?

Vi klarte å tidfeste hendingane i kjellarbua til ei bestemt veke. Entreprenøren på staden, eit bygghandverkarfirma, disponerte på den tida nøkkelen vår for å kunne låse målarfirmaet inn på kjøkenet (dei skulle liksom reparere etter seg etter å ha lagt golv på sin særeigne måte), og for sjølve å gjere seg ferdige med noko arbeid der (m.a. lappe etter golvleggjarane i målarfirmaet). Men akkurat denne veka hadde kontaktpersonen vår hjå entreprenøren ferie, nøkkelen var i andre hender, og i ettertid klarte ikkje entreprenøren å finne ut kven som hadde vore i kjellarbua, eller om det i det heile teke var denne nøkkelen som vart brukt. Vi spurde også burettslaget om dei visste kven som hadde vore der, det ville vere fint å vite før vi gjekk til forsikringsselskapet, men burettslaget svarte ikkje.

Klikk på biletet for å sjå skikkeleg: Oppskrapa minikomfyr.

No var den parabolparalyen allereie lettare prega av brannen, men vi tenkte at han kunne få gjere nytte for seg ein vinter til før han vart skifta ut. Kombikomfyren fungerer sikkert enno, men. Ja.

Litt mindre triveleg er at vi ikkje klarte å finne ut kven som var der, og kven som slapp dei inn. Nokon trong å flytte rundt på tinga våre, og vi veit ikkje kven eller korleis dei kom seg gjennom døra. Sjølvsagt ville det vere kjekt å vite slikt for forsikringa si skuld, men alle forstår òg at det allereie var stress med framandfolka som måtte ha tilgang til husværet dei ti månadene i forvegen, sjølv om dei aller fleste hadde respekt for at dei var i ein privat heim. Så ja, det er kjekt å vite kven som tek seg inn, og dei få med nøkkel hadde også telefonnummera våre. Men dei hadde det vel travelt, då.

For all del, vi fekk erstatta paraplyen. Folka i kjellarbua jobba truleg på prosjektet til det forsikringsselskapet som hadde forsikra bygningsmassen (det skal framleis få lov til å vere anonymt), men fordi dette var innbu, var det innbuforsikringa hjå Sparebank1 som fekk den vesle rekninga denne gongen. Dei betalte forresten også for dei ekstra nettene i eksil som det anonyme forsikringsselskapet eigentleg skulle dekkje då dei ikkje vart ferdige nok med reparasjonane innan sin eigen frist, men så ombestemte jo dei seg (dei anonyme, altså) og ville ikkje dekkje dette likevel då det vart alvor av det. Ja ja.

Teipa paraply.

Ein månad etter at vi flytta heim, var skiljeveggen klar for parabolmontering. Parabolskåla lever på lånt tid (målinga har bobla litt i varmen), men no heng ho der utanfor ein stovevegg som forresten framleis er sviden på toppen (oppe til høgre for parabolskåla på biletet, klikk for å sjå betre), svimerka forsvinn neste gong bygget vert måla, tenkjer vi. Og paraplyen teipa vi for vinteren. Den nye er i mellomtida innkjøpt og ligg klar.

– – –

Tidlegare bloggpostar om brannen:
1. Då brannen kom – 2. Den andre dagen utan heim – 3. Ryddedagar – 4. Oppdateringar etter brannen – 5. På plass i eksilet – 6. Reparasjonar tek tid – 7. Nei, vi har ikkje flytta heim – 8. Nedteljing på overtid – 9. Vi har flytta heim – 10. Støv kan ikkje flyge oppover – 11. Eitt år sidan brannen

Read Full Post »

Å gjere austlending av statsministeren

For nokre år sidan skreiv eg ein bloggpost om korleis ein kunne få dåverande statsminister, osloensaren Jens Stoltenberg, til å høyrast ut som vestlending. Eg tok nokre sekund frå ein nyårstale han hadde halde, justerte tonefallet i aktuell fonetisk programvare, og la lyden tilbake i videoen. Bloggposten, som elles snakka om den vitskaplege nytten av slike manipulasjonar, gjorde ei viss lukke, om enn meir som underhaldning enn som vitskap, og ei tid seinare kom også NRK og bad om å få bruke dei femten sekunda i eit innslag i programserien Dialektriket.

No før helga fekk eg ei ny utfordring. Ein kollega skulle bruke den gamle Stoltenberg-manipulasjonen min i undervisninga, men etterlyste også det motsette: Kan dagens statsminister, bergensaren Erna Solberg, gjerast til austlending?

Lat oss prøve.

Éin av skilnadene på bergensk og austlandsk tonefall er litt enkelt sagt at nokre av tonane i språket er oppned. Der ein vestlending når toppen, når ein austlending botnen, og motsett. Og så er det sjølvsagt meir innfløkt enn som så, for i tillegg er det også ulikt korleis toppane, botnane, vegen mellom dei — og andre element i setningsmelodien elles — oppfører seg. Vi veit ein del om dette, men eg skal ikkje utbrodere det her.

Manipulasjonen i videoen over har nokre kompromiss her og der, og er vel ikkje perfekt, men dei eg har spurt om resultatet, svarer at no snakkar ho ein slags austlandsk med skarre-r. Somme vil heimfeste henne så langt sør som til området rundt Arendal. Andre seier at dette vart eit rart knot, ein bergensar som prøver å snakke austlandsk men som ikkje får det heilt til.

Det fortel oss likevel noko interessant. Språket er fullt av fenomen både i einskildlydar og i språkstrukturane generelt. Vokalar, konsonantar, ordbøying og meir til er viktig når ein skal lære språk, og det er viktig i fagdisiplinar som talemål (dialektlære og nærskylde vitskapar). Prosodi, altså tonar, trykk og ein del anna slikt, har tradisjonelt spelt ei av dei mindre rollene, i alle fall i lærebøker av ymse slag. Men så ser vi at i det spontane medvitet vårt er prosodien likevel vel så viktig: I denne videoen er det berre tonefallet som er manipulert, likevel er det nok til å flytte talaren over fjellet og til ein annan landsdel.

Kan eg tillate meg å nytte høvet til å seie at prosodi er ein viktig disiplin? Og som nemnt førre gong er det to fag involverte her: Det eine er lingvistikk med fagområdet fonologi, som ser på lyd-grammatikken, i dette tilfellet korleis språk (dialektar) bruker tonefall ulikt. Det andre faget er fonetikk, som ser på dei konkrete språklydane, her den akustikken som ligg bak det tonefallet vi høyrer.

Personleg kom eg til å tenkje litt på Jon Gelius då eg sat og laga Solberg-manipulasjonen og plutseleg såg han på Dagsrevyen. Han er frå Arendal. Men ein vert jo gjerne litt miljøpåverka, og dette går vel i begge retningar, slik vi kan sjå når Gelius intervjuar Solberg:

Det er ikkje alltid at akustikken i originalsignalet gjer det lett eller mogeleg å manipulere så godt som ein vil, og det kan ein høyre, men det var artig å prøve.

Her er for ordens skuld klippet frå nyårstalen med originalt tonefall, og bak denne lenkja finn du heile talen.

Og her er Dagsrevy-klippet med originalt tonefall, den fulle sekvensen vart henta her:

Read Full Post »